Materyal ve Metod

Projenin Türkiye’de ve okullarda ilk kez uygulanacak olması sebebiyle öğrenci, öğretmen ve velilerin sisteme kısa zamanda adapte olabilmesini kolaylaştırmak için proje öncesinde eğitim, bilgilendirme faaliyetleri, tanıtıcı faaliyetler (ilan, broşür dağıtımı ve basın yoluyla duyurma gibi) yürütülmüş özendirme ve ödüllendirme sistemi uygulanmıştır. Yapılan proje sunumlarında; hangi tip atıkların geri kazanıldığı ve geri kazanımın önemi, atıkların nasıl biriktirilmesi gerektiği, biriktirilen atıkların nasıl bertaraf alanlarına gönderildiği, her çöpe atılan atığın ülke ekonomisine ve doğaya verdiği kayıplar, ülkemizde ve dünyada geri kazanım teknolojileri, anlatılmıştır. Yeşil Okul Projesinin nasıl ve ne şekilde uygulanacağı konusunda öğretmen-öğrenci-veli üçgeninde neler yapılabileceği belirlenmiştir. Projenin yürütülmesi için her okuldan iki çevre kulübü öğretmeni ve her sınıftan 3 çevre kulübü öğrencisi seçilmiştir. Çevre gönüllüsü rozetlerine sahip olan öğrencilere, kendilerine düşen sorumlulukları anlatılmıştır. Velilere proje hakkında bilgilendirici mektuplar yazılarak destek vermeleri, konu hakkında bilgi sahibi olmaları sağlanmıştır. Okullarda Yeşil Okul Projesi kapsamında; çevre yayınları köşesi ve çevre panosu oluşturulmuştur. Programın uygulanması, öğrencilere çevre konusunda olduğu kadar, yaşamları boyunca kullanacakları ve başarılarını etkileyecek alışkanlıklar kazandırmıştır. Öğrencilerin projede yer almalarıyla; çevre ile ilgili sorunları tanıma, çözüm üretme ve tartışma becerisi gelişmiş, doğal kaynakları koruma ve geri kazanım konusunda yapacakları faaliyetlerle çevre bilinçleri gelişmiştir. Türkiye’de bertaraf edilmesi en problemli atık çeşidi olan organik atıkların kompostlaştırılması işlemini birebir uygulayarak organik atığın komposta dönüşme evrelerini ayrıntılı olarak görmüşlerdir.

Bulgular ve Değerlendirme

Yeşil Okul Projesi’nin başarılı olabilmesi için öncelikle çevre kulübü öğretmenleri ve çevre kulübü öğrencilerine eğitim verilmiştir. Proje kapsamında, okullardaki öğrenciler hem çevresel konularda bilgi edinmişler, hem de ailelerini ve yerel yönetimleri çevresel konularda bilinçlendirmede etkin rol almışlardır.

Projenin en önemli ve bütünleştirici tarafı ise öğrencilerin birebir konuya katılımının sağlanmış olmasıdır.

Projenin okullara, çevre eğitimi konusunda yol gösterici bir program sunmasının yanı sıra; program dâhilinde yaptıkları çalışmalarda ve verdikleri çevre eğitimiyle üstün başarı sağlamış okullara ödül verilmesi sağlanarak çocuklar için teşvik edici bir unsur oluşturmasıdır. Evsel atıkların bertaraf ve geri kazanım tesislerine gönderilmesinin sağlanması ve ilgili kurum/kuruluşlarla koordinasyonun sağlanması, belirlenen atık türlerinin Çevre ve Orman Bakanlığının yönetmeliklerine göre toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri kazanım ve bertaraf kriterlerinin incelenmesi, her atık türü için ilgili yönetmelikte belirtilen taşıma lisansı almış araçlar ile atıkların taşınması, sağlanmıştır.

4 ay boyunca yapılan düzenli ölçümler sonucunda okullarda oluşan toplam Ambalaj Atık Miktarı 28553 kg olup yaklaşık 29 ton ambalaj atık toplanmıştır. Ölçümler değerlendirildiğinde bir okulda aylık ortalama 750 kg ambalaj atık oluştuğu belirlenmiştir.(Şekil 11). Okulların toplam ambalaj atık miktarı

Kişi başı toplanan değerler incelendiğinde ise ayda kişi başı toplanan ambalaj atık miktarı 1,51 kg’dır.

4 ay boyunca yapılan düzenli ölçümler sonucunda okullarda oluşan toplam Atık Pil Miktarı 3078 kg’dır. Ölçümler değerlendirildiğinde bir okulda aylık ortalama 58 kg ambalaj atık oluştuğu belirlenmiştir.

Okullardan toplanan ambalaj atık miktarı yaklaşık 29 ton olarak ölçülmüştür. 29 ton ambalaj atığınınyaklaşık 25 tonu geri kazanıldığında ve ambalaj atık yüzdesi içerisinde kağıt+karton oranının %70 olduğu yapılan ölçüm ve istatistiklerle göz önüne alındığında yaklaşık 18 ton kağıt/karton geri kazanılmıştır. 1 ton kağıt/karton atığın geri kazanılmasıyla ortalama 16 ağacın geri kazanıldığı bilindiğine göre Yeşil Okul Projesi’nin yapılmasıyla 5 ayda 288 tane ağacın kesilmesi engellenmiştir.

Aynı doğrultuda yapılan hesaplamalarda 5 ayda 3,5 ton plastik atık geri kazanılmış,2,5 ton metal ve 1,5 tonda cam ambalaj atığı geri kazanılmıştır. Atıkların geri kazanılmasıyla sadece ekonomik anlamda fayda sağlanmış olmayıp çevre problemlerinin de engellenmesi sağlanmıştır. Örneğin, depolama sahalarına giden atık miktarının azalmasıyla yeni depolama alanlarının kurulması ve mevcut depolama saha problemlerinin; patlama ve yangın tehlikesi, depolama sahası yakınındaki tarım ürünleri ve diğer bitkilere olumsuz etkisi, koku emisyonu, yer altı ve yüzeysel su kirliliği, sızıntı sularının hava ile temas etmesi sırasında oluşan kokular, görüntü kirliliği, haşere üremesi oluşması engellenmiş olur.

Projenin Yararları

Proje çerçevesinde sağladığı elektrik ve su tasarruflarının yanı sıra atık yönetimi uygulamalarıyla hayatın her alanındaki zararı en düşük seviyeye çekmektedir.

 
Program çerçevesinde belirlenen Atık Yönetimi, Elektrik Tüketimi ve Kağıt Tüketimi tasarruf kalemlerinde geliştirmeler tasarlamakta ve hayata geçirmektedir. Bu kapsamdaki çalışmalar personel bilincinin artırılması üzerine yoğunlaşmış durumdadır

Organik Atık

2.5.Organik Atık

Proje kapsamında, kaynağında ayrı toplanan organik atıklardan kompost ürünü elde etmek için okullarda “kompost makinesi” kullanılmıştır. Her okul için temin edilen kompost makineleri vasıtasıyla çocukların okulda oluşan organik atıkların kompostlaştırılması işlemini kendilerinin yapması sağlanmıştır. Oluşan kompost okullardaki bahçelerde toprak iyileştiricisi olarak kullanılmıştır. Organik atıkların diğer atıklarla karışmaması ve kaliteli kompost üretiminin sağlanabilmesi için ağırlıklı atık kaynağı olan kantin ve yemekhanelere yeşil organik atık geri dönüşüm kutuları yerleştirilmiştir. Kompostlama işlemi, organik maddelerin bakteriler ve diğer mikroorganizmalar tarafından biyolojik olarak parçalanarak humus adı verilen toprak benzeri bir maddeye dönüştürülme prosesidir. Elde edilen bu ürüne de Kompost denir.

Organik atıklar bahçe tipi kompost makinesine eklenmeden önce küçük parçalar halinde olmalıdır. Bu atıkların kompostlama suresini ciddi anlamda azaltmada önemlidir. Kompost makinesi 2 bölmeden oluşuyor olup, atığın 1. bölümünde atık besleme işlemine devam edilirken diğer bölümünde kompostun olgunlaştırma evresi devam edebilmektedir. Kompostlaştırma işlemi için organizmalar oksijene ihtiyaç duyarlar ve bu işlem için JK 270 Bahçe tipi kompost makinesinin döndürülmesi yeterli olmaktadır. Ünitenin döndürülebilir nitelikte olması sayesinde oksijenin havalandırma deliklerinden giriş çıkışı sağlanır ve böylece kötü kokunun oluşması engellenmiş olur. Atıkların 15 gün boyunca kompost ünitesinin 1. bölümüne eklenmesinden sonra 2. 15 günde 2. bölümünün atık beslenmesine devam edilir. Kompostun C/N oranının ayarlanması için atık ile 1:3 oranında pelet veya talaş eklenebilir. Üniteyi döndürmek; havanın havalandırma deliklerinden giriş çıkışını sağlar, kötü kokunun oluşmasını engeller ve aynı zamanda ıslak ve kuru malzemenin karışmasını sağlar.

Her yeni atık eklendiğinde ünitenin bir kez döndürülmesi içeriği havalandırmak için yeterlidir. Eğer atıklar ıslak ise aynı zamanda pelet ya da talaşın dağılımından emin olmak için ünitenin daha sık döndürülmesi gerekir. Ve toplamda 1 ay süre içinde, organik atıklardan istenilen nitelikte kompost ürünü elde edilmiş olur.

Bahçe tipi kompost makinesine beslenen organik artık miktarı ayda ortalama 60 kg olup kompost makinesinden çıkan nihai ürün miktarı 15-20 kg’dır. Ayrıca kompost makinesinden çıkan ürün oldukça değerli, toprak iyileştirici bir malzeme olup tarımsal ve peyzaj amaçlı kullanım alanları mevcuttur.

Yeşil Ofis Çevre Yönetimi Programı

 
Yeşil Ofis Programı, WWF'in Finlandiya'da 1999'da başlatmış olduğu ve bugün dünyada 100'den fazla ofiste uygulanan bir çevre yönetimi programıdır. Yeşil Ofis
Programı, WWF'in dünyada yürüttüğü çalışmaların temelini oluşturan iklim değişikliği ile mücadele konusundaki stratejik yaklaşımının bir parçası niteliğindedir.
Program, iklim değişikliği ile mücadele konusunda karbon emisyonu başta olmak üzere enerji tasarrufu, yenilenebilir kaynaklar, doğal kaynakların bilinçli
kullanımı ve yaşam tarzının değişmesi konularında ofis uygulamalarında değişim yaratmayı ve çalışanlarda farkındalık yaratmayı amaçlar.
 
Yeşil Ofis Çevre Yönetimi Programı WWF Finlandiya tarafından yeni bilgilere ve teknolojik gelişmelere paralel olarak sürekli olarak geliştirilmekte ve
güncellenmektedir. Yeşil Ofis Programı'nın Türkiye'deki uygulamaları da aynı şekilde WWF-Türkiye'nin tarafından ülke koşullarına uygun biçimde geliştirilir.
 
Yeşil Ofis Programı; şirketin ofisteki kaynak kullanımını sistematik bir değerlendirmesini gerçekleştirir, olası tasarruf kriterlerini belirler, şirketin doğa
korumaya yönelik çalışmalarında gösterdiği bağlılığı çalışanlarına, iş ortaklarına ve müşterilerine ek bir değer olarak duyurur.
 
Yeşil Ofis Programının Amaçları
 
Enerji Tasarrufu
 
Ulaşımın Çevre Üzerindeki Etkilerinin Azaltılması
 
Malzemelerin Verimli Kullanımı & Atık Üretiminin Azaltılması
 
Yeşil Ofis Programı, kurum/kuruluşların pratik ve uygulanabilir kaynak yönetimiyle, atıklarını ve maliyetlerini azaltarak, çevreye etkilerini en az düzeye
çekmeyi amaçlar. Tasarruf hedeflerine ulaşmak ve şirketin çevreyle ilgili girişimlerinin tutarlı, somut, ölçülebilir ve gerçek olmasını sağlamak için
programın önerdiği uygulamaları yerine getirmek gerekmektedir. Buna göre şirketin, her yıl aşağıda belirtilen konuların en az üç tanesinde iyileştirmeye
gitmesi ya da en azından mevcut durumu koruması Yeşil Ofis Programı'nın getirdiği bir koşuldur.
 
Ofis Binası
 
Aydınlatma
 
Ofis Araç ve Gereçleri
 
İşyerine Ulaşım
 
İş Seyahatleri
 
Çevre Dostu Tüketim Kararları
 
Kâğıt Tüketimi
 
Malzemelerin Verimli Kullanımı
 
Atık Yönetimi
 
Ofisiniz Nasıl Yeşil Olur?
 
Firma; WWF-Türkiye ile Yeşil Ofis sözleşmesi imzalayarak Yeşil Ofis Programı'na dahil olur. Firma kendi bünyesinde bir Yeşil Ofis ekibi kurar. Yeşil Ofis Ekibi, WWF-Türkiye
değerlendirme formu aracılığıyla mevcut durumunu tespit eder.
 
Yeşil Ofis Ekibi;
o Değerlendirme formunda elde edilen sonuçlara göre iyileştirme yapmak üzere en az üç alan seçer.
o WWF-Türkiye ile görüşerek seçilen alanlarda nasıl değişimlere gidilebileceği konusunda somut hedefler belirler.
o Değişimin hangi somut ve karşılaştırılabilir göstergelerle izleneceğine karar verir.
o Seçilen göstergelerin her birinin azaltılmasıyla ilgili rakamsal hedefler belirler.
o Hedeflere ulaşmada geçerli ve karşılaştırılabilir raporlama göstergeleri kullanır.
o Bu hedeflere ulaşmak için gereken faaliyetleri belirleyen bir aksiyon planı / çevre programı hazırlar.
o Hesaplama ve raporlama aşamasında kişi başı tüketimi baz alır.
 
WWF-Türkiye üç ayda bir Yeşil Ofis ekibiyle bir araya gelerek çalışmaların değerlendirmesini yapar.
 
Firma bir yılın sonunda WWF-Türkiye'ye raporlama yapar ve WWF-Türkiye'nin denetiminden sonra Yeşil Ofis Diploması'nı almaya hak kazanır.
 
Yeşil Ofis Diploması'nı aldıktan sonra firma, bu diplomayı aldığını ve Yeşil Ofis logosunu iletişim aktivitelerinde kullanabilir.
 
Firma Yeşil Ofis Programı'nı sürdürmek için yıllık aidatını öder, bir sonraki yıl için yeni hedefler belirler. Bu hedefler en az bir önceki yılın hedefleriyle aynı seviyede
olmalıdır.
 
Firma belirlenen sürede tespit edilmiş hedeflere ulaşamadığı takdirde, firmaya bir yıl düzeltme ve iyileştirme süresi tanınır.
 
Bu süre sonunda arzulanan noktaya ulaşılamadıysa firma, Yeşil Ofis Programı'nın kapsamı dışında kalır.
 
 
 
Programın Yönetimi
 
Uygulanma ve Koordinasyon
 
1. Yeşil Ofis ekibinin kurulması ve sürdürülmesi
 
2. Ofiste, çevreye ilişkin uygulamalara yönelik, çalışanlardan iyileştirici önerilerin toplanması1
 
3. Çevreyle ilgili incelemenin yapılması
 
4. Çevre programının oluşturulması ve devamlılığının sağlanması,
 
5. Ofisin Çevre Yönetim Sisteminin (ÇYS) geliştirilmesi ve düzenli aralıklarla güncelleştirilmesi için yöntem oluşturulması
 
6. Ofisin çevreyle ilgili göstergelerinin seçilmesi ve güncelleştirilmesi
 
7. Çevre göstergelerine ait verilerin toplanması ve bunların izlenmesi için sistem
oluşturulması
 
İletişim
 
1. Ofisin çevreyle ilgili konularda çalışmalarının kurum içinde ve dışındaki iletişimine yönelik strateji ve plan oluşturulması
 
2. Şirketin çevre yönetimine ilişkin konularda, çalışanları bilgilendirici sunumlar için gerekli düzenlemeleri yapması
 
Eğitimi ve Motivasyon
 
Çalışanlara Yeşil Ofis Programı'nın tanıtılması ve programın benimsenmesi için gerekli etkinliklerin yapılması
 
Tedarik Zinciri Yönetimi ve Satın Alma İşlemleri
 
Çevre dostu ve etik tedarik zinciri yönetimi ve satın alma ölçütlerinin belirlenmesi ve uygulanması
 
1 Ofisi iyileştirmeye ilişkin öneriler, şirketin dolduracağı Yeşil Ofis Değerlendirme Formu'nun sonucuna ve kendi içinde yapacağı toplantılara göre şekillenecektir. Değerlendirme formunu WWF-Türkiye'den alabilirsiniz.
2 Çevreyle ilgili incelemenin amacı; ısı ve elektrik tüketimi, iş seyahatleri, kâğıt kullanımı, atıklar gibi çevreyi en fazla etkileyen ofis faaliyetlerini belirlemektir. Yeşil Ofis Değerlendirme Formu, çevreyle ilgili faaliyetlerin gözden geçirilmesini sağlayan araçlardan biridir. Bu tür bir çevre değerlendirmesinin yapılması, çevre konularında uzmanlık gerektirir. O nedenle, çevre uzmanı bulunmayan büyük ofislerde kurum dışı bir çevre uzmanından yararlanılması önerilir.
3 Çevre programının içinde, programın uygulanmasından sorumlu kişilerle ilgili bilgiler, hedefler, hedeflere ulaşma araçları ve uygulama takvimi yer almalıdır.
 
3.1. Enerji Tasarrufu
 
1.1.Ofis Binası
 
1. Ofiste kullanılan enerjinin mümkün olduğunca yenilenebilir kaynaklardan alınması
 
2. Binadaki ısıtma ve klima cihazlarının durumunun ve bunların ısıtma ve soğutma ayarlarının kontrol edilmesi
 
3. Isıtma, su tesisatı ve klima/havalandırma sistemleriyle ilgili yenileme ve iyileştirme işlemlerinin yapılması
 
4. Ofis sıcaklığının kışın 18-200C, yazın ise 240C'de tutulması
 
5. Klimaların doğrudan güneş ışığı almayan yerlere yerleştirilmesi
 
6. Kışın kapı ve pencerelerin gerekmedikçe kapalı tutularak kaloriferlerin kısılması
 
7. Radyatörlerin üstünün örtülmemesi ve gereksiz ısı kaybından kaçınılması
 
8. Yeni beyaz eşya satın alınırken enerji verimliliğinin ön plana çıktığı cihazların tercih edilmesi
 
9. Musluklarda ve duşlarda su tasarrufu sağlayan conta gibi malzemelerin kullanımının yaygınlaştırılması
 
1.2. Aydınlatma
 
1.3. Ofis Araç ve Gereçleri
 
1. Ofis içinde kullanılan elektrikli aletler (bilgisayar, fotokopi, yazıcı, kahve makineleri gibi) için enerji verimliliğini sağlayan konumlarının kontrol edilmesi ve bunların
devreye sokulması.
 
2. Ofisin kesintisiz çalışması ve ısıtma/soğutma amacıyla kullanılan ve enerji tüketimi yüksek cihazların (jeneratör, kesintisiz güç kaynağı, klima vb) verimli çalıştıklarının
düzenli kontrol edilmesi ve tüketim artışlarında gerekli bakım ve değişimlerin yapılması
 
3. Çalışanların, bilgisayarlarını kullanmadıkları durumda daima kapalı (stand-by değil) tutmaları konusunda bilgilendirilmesi. Bir saatten fazla ofis dışında olunacağı
 
İş yerinin mümkün olduğunca gün ışığıyla aydınlanmasının sağlanması
 
Her iş ortamı için doğru tip ve büyüklükte aydınlatma kullanılması. (Örneğin; 150 Watt'lık bir ampul iki adet 75 Watt'lık ampulden daha fazla ışık verir ve daha verimlidir.)
 
Elektrik ampullerinin kompakt floresan lambalarla veya enerji tasarruflu ampullerle değiştirilmesi
 
Aydınlatma hizmetinin ayarlanabilmesi için harekete duyarlı detektörlerin ve zamanlama cihazlarının tahsis edilmesi
 
Geniş alanların aydınlatılması aynı elektrik düğmesine bağlıysa, bu alanların birkaç ayrı düğmeden aydınlanacak şekilde bölümlere ayrılması
 
Ofisin iş saatleri dışında, güvenlik haricindeki aydınlatmanın devreden çıkarılması durumlarda bilgisayar ekranının, iki saatten fazla ofis dışında olunacağı durumlarsa
ise bilgisayarın tamamen kapatılması
 
4. Donanım satın almalarında enerjiyi verimli kullanan cihazların tercih edilmesi. Ofis bilgisayar donanımı yenilenirken, masaüstü ve dizüstü bilgisayarların düşük enerji
tüketimine sahip bileşenlerden (işlemci, bellek, disk, ekran, güç kaynağı vb.)
oluşmasına dikkat edilmesi
 
5. Geceleri, elektrikli ofis cihazlarının kapatılması için zamanlama cihazlarının devreye sokulması
 
6. Cep telefonlarının şarj aletleri, şarj etme işlemi tamamlandıktan sonra bile akım çekmeyi ve enerji harcamayı sürdürür. Telefonların şarj edildikten hemen sonra şarj
aletinin prizden çıkarılması
 
2. Ulaşımın Çevre Üzerindeki Etkilerinin Azaltılması
 
2.1. İş yerine ulaşım
 
1. Çalışanlara ulaşımın çevre üzerindeki etkisi hakkında bilgi verilmesi
 
2. Çalışanlara servis hizmeti sağlanması
 
3. Çalışanların kullandıkları servis araçlarının mümkünse yeni araçlar olması, bakımının düzenli aralıklarla yapılmasının sağlanması.
 
2.2. İş seyahatleri
 
1. Gerekli teçhizatın telefon, internet ve video konferansı yapacak şekilde düzenlenmesi ve çalışanların eğitilmesi.
 
2. Şirket faaliyetlerinin ve iş seyahatlerinin neden olduğu karbon emisyonunun offset edilmesi. 
 
3. Çalışanların, iş seyahatlerinde toplu taşıma araçlarını kullanmaları için teşvik edilmesi.
 
4. Çalışanlarla, doğa dostu araç kullanma yöntemlerinin paylaşılması.
 
5. Şirket araçları yenilenirken az yakıt harcayan araçların tercih edilmesi.
 
3. Malzemelerin Verimli Kullanımı
 
1. Birden fazla cihaz yerine çok amaçlı bir kopyalama makinesi alınması (fotokopi, yazıcı, faks bir arada).
 
2. Kişisel yazıcılar yerine ağ yazıcısı kullanılması.
 
3. Yazıcı ve fotokopi cihazları için yeniden doldurulabilen mürekkep kartuşları alınması.
 
4. Geri dönüşümlü kâğıt kullanılması. 
 
Şirketin karbon emisyonu, WWF-Türkiye ile işbirliği içinde oluşturulacak offset programına katılarak azaltılabilir. Bu konuda ayrıntılı bilgiyi WWF-Türkiye'den alabilirsiniz.
 
WWF, geri dönüşümle kazanılmış ya da sertifikalı kâğıt kullanılmasını önermektedir. Tedarikçinizden doğa dostu ürünler talep edin.
 
Çevre dostu tüketim kararlarının alınması
 
5. FSC logolu kâğıt ürünleri kullanılması.
 
6. Geri dönüşümle kazanılmış malzemelerden üretilmiş büro malzemeleri kullanılması.
 
7. PVC (poli vinil klorür), vb yüksek miktarda klor içeren tehlikeli kimyasalların kullanıldığı malzemelerin tercihinin azaltılması.
 
8. Plastik bardak çatal, tabak, poşet vb kullanımının mümkün olduğunca azaltılması
 
9. Şarj edilebilir pillerin kullanılması
 
10. Temizlik ürünleri satın alırken, konsantre ve doğada çözünen ürünler olmasına dikkat edilmesi.
 
1 ton atık kâğıt 17 ağaç kurtarır.
 
1. Dijital veri yönetimi
 
Kâğıt tüketiminin azaltılması
 
a. Elektronik arşiv
 
b. İntranet
 
c. Elektronik satın sipariş sistemi
 
d. Elektronik finans yönetimi sistemi alma ve
 
2. Yazıcının ve fotokopi makinesinin yanına ve toplantı odası gibi ortak alanlara geri kazanım sepetleri yerleştirilmesi ve toplanan kâğıtların atık kâğıt toplama
merkezlerine düzenli olarak gönderilmesi
 
3. Fotokopi ve yazıcılarda kâğıdın iki yüzünün de kullanılması
 
4. Yayın ve broşürlerin kâğıt kopyaları yerine elektronik formatta çoğaltılmaları
 
5. Broşür ve diğer yayımların baskı miktarının ihtiyacı aşmamasına dikkat edilmesi
 
6. Antetli kâğıtlarda ve rapor formlarında basılı alanın mümkün olduğunca verimli bir şekilde kullanılması için bu alanların yer kaplamayacak şekilde tasarlanması
 
7. Bankacılık işlemlerinde internet şubelerinin kullanımının teşvikiyle gereksiz kâğıt tüketiminin ve zaman kaybının önlenmesi
 
8. Müşterilere, iş ortaklarına vb. yönelik yılbaşı ve bayram hediyelerinde geri dönüşümlü ambalaj kullanılması
 
9. Yeni yıl ve bayram tebriklerinde online kartların kullanılması
 
FSC: Forest Stewardship Council; WWF tarafından kurulan ve sürdürülebilir ormancılık uygulamalarını teşvik eden uluslararası bir konseydir. Daha fazla bilgi için WWF-Türkiye ile temasa geçin.
 
1. Ürünlerin mümkün olduğunca hafif ve doğa dostu paket malzemesi içinde büyük koliler halinde sipariş verilmesi
 
2. Şirket toplantılarında kullanılmaması
 
3. Ofis çalışanlarının kendilerine ait bardaklarının olması
 
4. Seminerlerde kullanılan isimliklerin tekrar kullanılması
 
1. Atık mevzuatının ve geri dönüşüm olanaklarının takip edilip incelenmesi.
 
2. Gerekli atık edilmesi.
 
3. Çeşitli çöp bidonlarının yanına ve görülebilir yerlere atık ayrıştırma talimatının yerleştirilmesi.
 
4. Kâğıt, cam, metal, plastik ve pil atıklarının ayrı ayrı toplanması için gerekli düzenlemelerin yapılması.
 
5. Kullanılmış büro ve mektup malzemelerinin geri kazanımı için gerekli düzenlemelerin yapılması.
 
6. Elektrikli ve elektronik cihazların uygun bir şekilde bertaraf edilmesinin sağlanması
 
7. Yazıcı ve fotokopi cihazlarının kartuş ve tonerlerinin geri dönüşümü için gerekli düzenlemelerin yapılması.
 
8. Bilgisayar, fotokopi makinası, yazıcı gibi eski elektronik eşyaların ihtiyacı olan kurumlara ve okullara bağışlanması
 
Malzemenin verimli kullanımı / Atık üretiminin azaltılması ve aktivitelerinde tek kullanımlık tabak ve bardak
 
Atıkların ayrıştırılması ve geri kazanımının yaygınlaştırılması ayrıştırma ünitelerinin temin
 
Geri dönüşüme uygun büro malzemeleri arasında; dosyalar, klasörler, dergi klasörleri, plastik evrak klasörleri ve kalemler yer
alır. Yeniden kullanılabilecek posta malzemesi arasında iyi durumda olan zarf, paket ve ambalaj kağıtları bulunur.